Cùng với “để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng” và “gửi lời chào thân ái đến các đồng chí, các bầu bạn và các cháu thanh niên, nhi đồng quốc tế”, Chủ tịch Hồ Chí Minh kết thúc bản Di chúc bằng “Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”.
“Điều mong muốn cuối cùng” của Bác là khát vọng cháy bỏng của người chiến sĩ cộng sản suốt đời toàn tâm toàn ý, hết lòng hết sức phụng sự cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân Việt Nam và nhân loại tiến bộ. Điều mong muốn cuối cùng của Bác cũng chính là điều mong muốn của toàn Đảng, toàn dân ta phải đoàn kết, xây dựng non sông gấm vóc của chúng ta phát triển trường tồn, kế tục truyền thống lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước mà cha ông chúng ta đã trải qua.
Điều mong muốn “Xây dựng một nước Việt Nam hòa bình” của Bác có nghĩa là xây dựng một nước Việt Nam là một cộng đồng hòa hợp các dân tộc, một nước Việt Nam không có chiến tranh. Mỗi người dân Việt Nam được sống trong môi trường an. Điều mong muốn hòa bình của Bác cũng chính là khát vọng được chung sống của toàn nhân loại tiến bộ.
Nước Việt Nam thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh là điều mong muốn của Bác cũng là tâm nguyện của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta về một đất nước có chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, từ đất liền đến hải đảo, từ không phận đến hải phận, có biên cương, ranh giới rõ ràng. Nước Việt Nam không bị chia cắt, không bị xâm lấn, nước Việt Nam là của người Việt Nam. Người dân được sống trong độc lập, tự do, được sống trong hòa bình, được sống được cống hiến xây dựng đất nước bằng tất cả năng lực và mơ ước của mình.
Trong “Điều mong muốn cuối cùng”, Bác còn muốn Việt Nam “góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”. Sau này, cũng có người đặt câu hỏi: Cách mạng thế giới là cách mạng nào? Chắc chắn không chỉ là cách mạng giải phóng dân tộc, cũng không phải là cách mạng dân chủ? Bởi lẽ, trong Di chúc, Người nói sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách mạng đàn anh khác. Cũng trong Di chúc Người nói về sự đau lòng vì sự bất hòa giữa các đảng cộng sản và mong Đảng ta sẽ ra sức hoạt động, góp phần đắc lực vào việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa các đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản. Như vậy, phong trào cách mạng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh trong “Điều mong muốn cuối cùng” đó chính là phong trào cách mạng vô sản theo tinh thần chủ nghĩa Mác-Lênin.
Vì vậy, có thể hiểu rằng, “Điều mong muốn cuối cùng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh chính là mục tiêu chung cho thời kỳ hoàn thiện chế độ dân chủ nhân dân và tiến lên chủ nghĩa xã hội của dân tộc Việt Nam chúng ta.
Thực hiện “Điều mong muốn cuối cùng” của Bác, trong hơn nửa thế kỷ qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, chúng ta đã “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào, hàn gắn vết thương chiến tranh, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, từng bước xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội.
Thực hiện theo Di chúc của Hồ Chí Minh, Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), đã nêu lên một số đặc trưng của chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta xây dựng, thì đặc trưng khái quát đầu tiên là “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ”.
55 năm thực hiện Di chúc thiêng liêng của Bác chúng ta tự hào với tất cả những gì chúng ta đã đạt được, song cũng không khỏi trăn trở, day dứt trước những gì chúng ta chưa làm được hoặc làm chưa trọn vẹn. Chúng ta đã thực hiện được một phần điều mong muốn cuối cùng của Bác là “xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập”. Còn một số phần khác chúng ta cũng đã thực hiện nhưng chưa thật trọn vẹn. Thực tế đang có không ít những khuyết điểm, yếu kém và khó khăn, thách thức đang cản trở tiến trình đổi mới, xây dựng đất nước, nếu không kiên quyết, kiên trì ngăn chặn, đẩy lùi sẽ đe doạ tới vận mệnh của Tổ quốc, sự sống còn của chế độ và vai trò lãnh đạo của Đảng. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực phấn đấu, tiếp tục làm theo lời Bác dạy, ra sức phát huy ưu điểm, sửa chữa, khắc phục khuyết điểm, yếu kém, tuyệt đối không chủ quan, tự mãn, không say sưa với thắng lợi, hay bi quan, dao động trước thử thách, khó khăn.
Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, tích cực chuẩn bị những công việc cần thiết tiến tới tổ chức đại hội đảng bộ các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục tỏa sáng giá trị dân tộc và thời đại, mãi mãi là ngọn cờ quy tụ sức mạnh toàn dân tộc, đã, đang và sẽ tiếp thêm sức mạnh, nguồn năng lượng to lớn cho Đảng ta, dân tộc ta, nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam muôn vàn yêu quý của chúng ta, trước mắt là tiếp sức cho chúng ta tới tổ chức đại hội đảng bộ các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng./.
Nhân văn Hà Nội